Rysy – niebezpieczeństwo dla każdej budowli
Występowanie rys w konstrukcjach masywnych jest zjawiskiem specyficznym, które z reguły nie narusza ani stabilności, ani możliwości eksploatacji budowli. Budowle o strukturze mineralnej, takie jak mur i beton, nadają się do eksploatacji przy dużych obciążeniach.
Przejmują one jednak tylko niewielkie naprężenia rozciągające i zginające, które obok skurczu są najczęstszą przyczyną powstawania pęknięć. Jakie niebezpieczeństwo może nieść pęknięcie w strukturze substancji budowlanej, zależy od czynników, takich jak szerokość pęknięcia, grubość i gęstość podłoża betonowego w najbliższym jego otoczeniu oraz tendencja rozszerzania się i kurczenia spękań pod wpływem długo- czy krótkotrwałych zmian temperatury lub zmiennego obciążenia.
Pęknięcia szkodliwe (spękania powierzchniowe i powierzchniowo rozległe, o szerokości większej niż 0,2 mm, szersze pęknięcia nieuregulowane, wilgotne, przewodzące wodę bezciśnieniowo lub pod ciśnieniem), muszą być naprawione, ponieważ stanowią zagrożenie dla nośności budowli, właściwości użytkowych oraz jej trwałości. Wpływ pęknięć na stan budowli jest oceniany na podstawie obserwacji, badań, testów, obliczeń oraz doświadczeń.
Dla właściwej oceny niezbędna jest również dokumentacja techniczna oraz dane z etapu budowy (Dziennik budowy). Aby osiągnąć trwały efekt naprawianych rys, potrzebna jest całościowa koncepcja naprawy, odpowiednia dla danego typu obiektu. Warunkiem niezbędnym jest analiza rys i pęknięć, w której będą zebrane i udokumentowane wszystkie objawy i przyczyny tworzenia się spękań.
WPROWADZENIE Kiedy naprawiać pęknięcia
- Jeżeli statyka i nośność są zagrożone.
- Jeżeli przez rysy powstałe w wyniku znacznej korozji betonu i zbrojenia zostaną naruszone właściwości użytkowe.
- Jeżeli wnikająca w obiekt wilgoć negatywnie wpływa na właściwości użytkowe obiektu.
- Jeżeli rysy zwiększają niebezpieczeństwo wnikania chlorków w następstwie działania środków odladzających (sól) i zmiany pogody – zamarzanie i rozmarzanie (np. cokmuru, mosty, nawierzchnie parkingowe i zbiorniki wodne).
- Jeżeli rysy szpecą obiekt (obiekt wygląda nieestetycznie).
Analiza spękań
Technologie naprawy, jak i dobór materiałów do wypełnienia, muszą bazować na wykonanej wcześniej analizie rysy, tzn. uwzględniać rodzaj rysy, przyczyny powstania, geometrię rysy, szerokość, zmiany rozwartości rysy, stan zawilgocenia i stopień zabrudzenia. Przed analizą i ustaleniem przebiegu rysy należy oczyścić obszar wokół rysy.
Rodzaj spękań
Obraz rys określa ich liczba oraz rozmieszczenie. Ważną okolicznością przy naprawach spękań metodą iniekcji jest fakt, czy rysa jest powierzchniowa, czy rozdzielająca. Spękania powierzchniowe biegną często powyżej prętów zbrojenia, wykazują orientację zgodną z kierunkiem zbrojenia (rysy zespolone) lub sieciowo (rysy sieciowe) z orientacją w kierunku zbrojenia lub też bezładnie. Powstają one np. w wyniku zbyt dużych różnic temperatur i wilgoci występujących wewnątrz i na powierzchni płyty betonowej, mają zwykle niewielką głębokość i po kilku tygodniach ponownie się zamykają. Spękania rozdzielające obejmują znaczne obszary lub nawet cały przekrój. Rozróżniamy rysy podłużne, gięte, o zmiennej rozwartości, poprzeczne i zbiorcze.
Rozwartość spękań
Pod pojęciem rozwartości rysy rozumie się odległość między krawędziami rysy mierzoną na powierzchni, prostopadle do przebiegu rysy. Przy pewnej rozwartości rysy wpływ na zabez-pieczenie zbrojenia przed korozją ma grubość oraz zagęszczenie powierzchni betonowej w otoczeniu spękania. Jeżeli obiekt narażony jest na oddziaływanie szczególnie szkodliwych sub-stancji lub przewidziany jest do specjalnego zastosowania, naprawa spękań może być konieczna już przy ich niewielkich rozwarciach. Do mierzenia rys można użyć szczelinomierza. Dla celów diagnostycznych każdy pomiar należy uzupełnić o datę, czas, warunki pogodowe i temperaturę obiektu.
Zmienna rozwartość rysy / Rozszerzalność rys
Duże znaczenie dla prawidłowego wyboru materiału do wypełnień, a w związku z tym dla skutecznie przeprowa-dzonej naprawy rys rozszerzalnych, ma zmienność rozwartości rysy. Zmiany rozwartości rysy mogą mieć charakter okresowy (na skutek obciążenia transportowego), dzienny (na skutek promieniowania słonecznego) lub długoterminowy (np. uwa-runkowany zmianą pór roku). Wpływy te pokrywają się często z nieodwracalnymi zmianami na długości, np. skrócenia spowodowane skurczem betonu. Wypełniacze sztywne, typu iniekcyjne żywice epoksydowe, są stosowane tylko wtedy, jeżeli usunięta zostanie przyczyna powstania rysy i wypełnienie nie jest narażone na zbyt dużą pracę, w przeciwnym razie pojawią się kolejne pęknięcia obok sztywnego, przenoszącego naprężenia spoiwa. Przy rysach rozszerzalnych należy używać wypełnień elastycznych (z ograniczoną rozciągliwością i ściśliwością), takich jak iniekcyjne żywice poliuretanowe, aby otrzymać rozciągliwe połączenie obu krawędzi rysy.
Zabrudzenia
Sukces skutecznej naprawy zależy w znacznej mierze od tego, czy w istniejącym pęknięciu nie nagromadziły się resztki betonu lub innego materiału wpływającego negatywnie na przyczepność, jak:
- luźne i odpryskujące części
- karbonatyzowane ścianki i brzegi rysy mogą się kruszyć i prowadzić do kolejnych pęknięć
- zanieczyszczenia olejem lub tłuszczem na brzegach i ściankach rys i na przesklepieniach
- osady.
Przed dalszymi czynnościami należy zawsze oczyścić obszar rysy
Przyczyny powstawania rys
Negatywne skutki obciążeń, skrępowanie materiału i napięcie własne prowadzą do przekroczenia miejscowej wytrzymałości betonu.
Przyczyny powstawania rys wynikają z: właściwości betonu:
- ciepło wynikające z procesu hydratacji cementu
- skurcz betonu
- ugniatanie się betonu
- pęcznienie negatywnych oddziaływań różnych czynników:
- obciążanie
- odkształcenia
- wpływy temperatury
- osiadanie
- odkształcanie się gruntu budowlanego
Fragmenty budowli szczególnie narażone na powstawanie spękań
Należy zwrócić szczególną uwagę na następujące fragmenty budowli:
- przerwy robocze
- masywne elementy konstrukcji
- połączenia grubych i cienkich części konstrukcji
- kąty wklęsłe i uskoki przekątne
- obszary doprowadzające duże, skoncentrowane siły
Katalog dotyczący Rys, Pęknięć. Ich powstawaniu oraz usuwaniu.
